ΧΩΡΟΣ >

ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ

Μια βασική κατηγοριοποίηση δίνει τη δυνατότητα ακόμη και σε σχετικά απληροφορήτους συλλέκτες να παρατηρήσουν ένα ex-libris κατανοώντας σε ποιες από τις τρεις κατηγορίες ανήκει:
Βαθυτυπία - Το μελάνι τοποθετείται στις αυλακώσεις της πλάκας
Ανάγλυφο - Το μελάνι τοποθετείται στα ανάγλυφα της πλάκας
Flatbed/στένσιλ/ηλεκτρονικό - Το μελάνι έχει τοποθετηθεί στην επίπεδη επιφάνεια της πλάκας, με στένσιλ ή πλέγμα ή ηλεκτρονικά

Βαθυτυπία, πρωτότυπη
C - Βαθυτυπία (ανεπεξέργαστη πλάκα). Ανάγλυφη αποτύπωση. Η λέξη "ανάγλυφη εκτύπωση" προστέθηκε στην αγγλική εκδοχή, καθώς χρησιμοποιείται ευρέως ως όρος.
C1 - Χαλκογραφία σε ατσάλι, Χαλυβογραφία. Παραμένει ως είχε στον κατάλογο του 1958. Πρόκειται για πολύ συγκεκριμένη διαδικασία, η οποία δεν πρέπει να συγχέεται με τη γραμμική οξυγραφία σε χάλυβα, η οποία περιγράφεται στο Ρ10.
C2 - Χαλκογραφία σε χαλκό. Κοπίδι (γραφίδα ή σκαρπέλο) που χαράσσει κυρίως χαλκό. Εδώ να ληφθεί υπόψη ότι όλο και λιγότεροι καλλιτέχνες χρησιμοποιούν χαλκό σήμερα και ότι ο ψευδάργυρος και άλλα μέταλλα δουλεύονται συνήθως με το κοπίδι, ένα παραδοσιακό εργαλείο του οποίου η χάραξη στην πλάκα είναι εύκολα αναγνωρίσιμη.
C3 - Γραμμική οξυγραφία. Ο όρος αυτός περιγράφει την ευρέως χρησιμοποιούμενη μέθοδο της χάραξης με οξύ μιας σκληρής επιφάνειας, η οποία χρησιμοποιείται και για την οξυγραφία με πινέλο ή καλέμι.
C4 - Βελονογραφία. Αυτή η μορφή χαρακτικού είναι εύκολα αναγνωρίσιμη από το "γρέζι" στις τυπωμένες γραμμές. Το εργαλείο αυτό, αλλιώς "ακίδα", μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία διάστιξης σαν να είχε χρησιμοποιηθεί μολύβι, ως μηχανική μέθοδος διαφορετική του κοπιδιού ή της ξεστής χαλκογραφίας. Η κατηγορία C4 έτσι περιλαμβάνει τεχνικές οι οποίες μέχρι τώρα γινόντουσαν με βελονογραφία.
C5 - Τονική Οξυγραφία. Πρόκειται για μια κατοχυρωμένη και εξειδικευμένη τεχνική απευθείας οξυγραφίας.
C6 - Χαλκογραφία μαλακού βερνικιού ή άλλου φόντου. Η κατηγορία αυτή αφορά άλλες μορφές χημικής επεξεργασίας εκτός της χαλκογραφίας σκληρού φόντου και της τονικής οξυγραφίας. Περιλαμβάνει την οξυγραφία με ζάχαρη, την οξυγραφία με αλάτι και άλλες παραλλαγές μαλακού φόντου.
C7 - Ξεστή χαλκογραφία. Πρόκειται ευτυχώς για μια αρκετά εξειδικευμένη και αναγνωρίσιμη διαδικασία και έτσι ο ορισμός και το σύμβολό της δεν άλλαξαν.
C8 - Βαθυτυπία σε λινοτάπητα, πλαστικό ή άλλο υλικό. Είναι μια γενική κατηγορία που καλύπτει βαθυτυπίες σε άλλα υλικά εκτός του μετάλλου. Τα πιο συχνά παραδείγματα μη μεταλλικών υποστρωμάτων, όπως λινοτυπία και χαρακτική σε πλαστικό (ή ακρυλικό), ξεχωρίζουν.

Βαθυτυπία, αναπαραγωγική
Ρ3 - Ηλιοτυπία (γραμμική και τονική φωτοχαρακτική με το χέρι). Φωτογαλβανογραφία
Ρ4 - Εμπορική φωτοχαρακτική, βαθυτυπία
Οι δύο κατηγορίες αναπαραγωγικής τεχνικής αφορούν τις χημικές και μηχανικές διαδικασίες intaglio. Τα Ex-libris που δημιουργήθηκαν βάση των τεχνικών αυτών ήταν πολύ διαδεδομένα την περίοδο 1890-1930, με εξαίρεση τη βαθυτυπία, της οποίας έχουμε μόνο δύο παραδείγματα. Η επιλεχθείσα φόρμουλα καθοριζόταν με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφεύγεται η γλωσσολογική σύγχυση.
P10 - Οξυγραφία σε χάλυβα (πανοτυπία) Το νέο αυτό σύμβολο προστέθηκε για να καλύψει μια ευρεία κατηγορία ex-libris, προερχόμενα κυρίως από τις σκανδιναβικές χώρες το πρώτο ήμισυ του 20ου αιώνα, οι οποίες είχαν παραχθεί από το 'StahldrŸck'

Ανάγλυφο, πρωτότυπο
Χ - Ανάγλυφη εκτύπωση (σε ανεπεξέργαστη πλάκα). Το σύμβολο αυτό διατηρήθηκε ως αντιδιαστολή στο C. Κανένα από τα δύο δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στις πλάκες των βιβλίων, αλλά είναι σημαντικά γιατί χρησιμοποιούνται από το σύστημα Braille. Το σύμβολο "Β" για το σύστημα Braille δεν χρησιμοποιείται γιατί αφορά τύπο ex-libris και όχι τεχνική. Το σύστημα Braille θα πρέπει εφεξής να υποδεικνύεται ως Χ ή C ανάλογα με το αν έχει χρησιμοποιηθεί διαδικασία intaglio ή ανάγλυφη εκτύπωση.
X1 - Ξυλογραφία σε πλάγιο ξύλο
X2 - Ξυλογραφία σε όρθιο ξύλο
X3 - Λινολαιογράφημα
Αυτοί οι όροι παραμένουν ως έχουν στον κατάλογο του 1958. Το σκεπτικό είναι ότι τα Χ1 και Χ2 αφορούν το ξύλο, με δύο διαφορετικές τεχνικές. Το Χ3 αφορά την παραδοσιακή μέθοδο του Λινολαιογραφήματος, αν και ο γαλλικός όρος έπρεπε να γίνει πιο συγκεκριμένος για να αποφευχθεί η σύγχυση με το λινοτάπητα με χαρακτικά intaglio (C8).
X4 - Χάραξη σε μόλυβδο. Μεταλλικές πλάκες με ανάγλυφες εκτυπώσεις ή οξυγραφία, κυρίως μεταλλική κοπή
X5 - Χάραξη σε ψευδάργυρο. Μεταλλικές πλάκες με ανάγλυφες εκτυπώσεις για εκτυπώσεις intaglio
X6 - Χαρακτικά με ανάγλυφα σε άλλα υλικά, για παράδειγμα συνθετικά
Τα σύμβολα αυτά ήταν προβληματικά στον κατάλογο του 1958 καθώς αναφέρονταν σε χαρακτικά (που συνήθως σχετίζονται με το intaglio) σε μολύβδινες, τσίγγινες και πλαστικές πλάκες. Δεδομένου ότι τα χαρακτικά σε μολύβι είναι πολύ σπάνια, τροποποιήθηκε ο ορισμός στο πεδίο Χ4. Έτσι πλέον αναφέρεται στην ανάγλυφη εκτύπωση μεταλλικών πλακών με οξυγραφία ή χάραξη για το σκοπό αυτό, και το Χ5 σε αντίθεση με το Χ4 ορίζεται ως η ανάγλυφη εκτύπωση μεταλλικών πλακών χαραγμένων με intaglio ή οξυγραφία. Η τελευταία απαντάται συχνά ως κατηγορία και αποτελεί ένα πολύ φτηνό τρόπο για τη δημιουργία φτωχών εκτυπώσεων σε πλάκες intaglio όσο για το Χ6, διευρύνθηκε για να συμπεριλάβει και άλλα συνθετικά υλικά (συμπεριλαμβανομένου του πλαστικού) καθώς και τα υλικά που ρητά αναφέρονται από το Χ2 ως το Χ5 και Χ7 (ξύλο, λινέλαιο, μέταλλο, πέτρα).
Χ7 - (Κινέζικη) λιθοτυπία. Ο όρος προστέθηκε μετά από πρόταση ειδικών στην ασιατική τέχνη για να οριστούν οι λίθινες σφραγίδες, και ειδικά οι κινέζικες. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται όλες οι λίθινες σφραγίδες

Ανάγλυφο, αναπαραγωγικό
Τ - Τυπογραφία. Ο όρος αυτός συγκαταλέγεται στις αναπαραγωγικές τεχνικές ανάγλυφου επιτρέποντας κάποια διαφοροποίηση στα ex-libris όπου ο καλλιτέχνης έχει χρησιμοποιήσει τύπους αντί να ενσωματώσει απευθείας το κείμενο στη μήτρα.
T1 - Λινοτυπία, έμμεση τυπογραφία. Το σύμβολο αυτό αποδίδεται στην τυπογραφία ζεστού μετάλλου όπως η μονοτυπία και άλλοι βιομηχανικοί τύποι, για να τους διακρίνουμε από τους τύπους που τοποθετούνται με το χέρι.
T2 - Φωτοξυλογραφία, πιστό αντίγραφο ξυλογραφίας σε όρθιο ξύλο. Αναφέρεται σε δύο διαδικασίες σχετικές με το ξύλο και περιλαμβάνει την φωτοξυλογραφία, η οποία χρησιμοποιείτο ευρέως ως το 1950.
T3 - Εμπορική λαστιχένια μήτρα. Αυτός ο κοινός τύπος ex-libris έχει εκλείψει. Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί, ότι αν ένας καλλιτέχνης χαράσσει ή σκαλίζει την επιφάνεια μιας λαστιχένιας μήτρας, την οποία θα χρησιμοποιήσει ως σφραγίδα (υπάρχουν παραδείγματα) θα φέρει το σύμβολο Χ6.
P1 - Απόμαγμα (κλισέ) με ή χωρίς φωτογραφία. Αφορά ειδικά χημικές και φωτοχημικές διαδικασίες.
P2 - Φωτοτσιγκογραφία. Αφορά χημικές και φωτοχημικές διαδικασίες ανάγλυφου εκτός από την κλισέ, συμπεριλαμβανομένου του αλουμίνιου ή του τιτανίου.

Επίπεδο, στένσιλ, ηλεκτρονικό πρωτότυπο
L1 - Αυτολιθογραφία
L2 - Αυτογραφία (transfer lithography)
L3 - Τσιγκογραφία
L4 - Algraphy
Προφανώς δεν αρκούσε να ορίζεται στον κατάλογο του 1958 μια τόσο ευρεία γκάμα διαδικασιών όπως η λιθογραφία μόνο με ένα "L" .
Έτσι έκτοτε η λιθογραφία χωρίζεται σε τέσσερις βασικά αποδεκτές τεχνικές, αναλόγως τη διαδικασία (L1, L2) και το υπόστρωμα. Η αυτολιθογραφία περιλαμβάνει όλες τις έμμεσες λιθογραφικές διαδικασίες, όπως τη λιθογραφία με μολύβι, το στυλό και κιμωλία, Lithotint (με νερομπογιά), πιτσιλωτή λιθογραφία, λιθογραφία, με ξέστρο, αρνητική λιθογραφία, και λιθογραφια. Η αυτογραφία περιλαμβάνει όλες τις μη βιομηχανικές μορφές transfer lithography Τα L3 και L4 αναφέρονται σε υποστρώματα ψευδαργύρου και αλουμινίου.
Ρ8 - Πρωτότυπη φωτογραφία, ολόγραμμα. Ο προσδιορισμός "πρωτότυπη" προστέθηκε έτσι ώστε να διαχωριστεί το Ρ8 από το Ρ, το οποίο παραμένει ως φωτογραφική αναπαραγωγή. Προστέθηκε και το ολόγραμμα, αν και χρησιμοποιείται σπάνια ως ex-libris.
S - Διάτρητο, "ποσουάρ". Το διάτρητο, ως τεχνική, έπρεπε να προστεθεί καθώς χρησιμοποιείται συχνά, κυρίως από Ασιάτες καλλιτέχνες. Προστέθηκε και το "ποσουάρ", ένα είδος διατρητού που χρησιμοποιείται ιδιαίτερα στις εικόνες του Επινάλ και στις εκτυπώσεις από τη Γαλλία.
S1 - Πρωτότυπη μεταξοτυπία (screenprinting). Το σύμβολο αυτό διατηρήθηκε για τη μεταξοτυπία, αλλά (όπως και στην περίπτωση της φωτογραφίας) με την προσθήκη του όρου "πρωτότυπη", για να τη διαχωρίσουμε από το Ρ9, το οποίο αφορά την μεταξοτυπική αναπαραγωγή.
S2 - Mimeography (διατρητό βαφής).
S3 - Katazome (διατρητό σε oiled-paper).
S4 - Kappa (Katazome φτιαγμένο από χυμό λωτού).
Ειδικά για τους Ιάπωνες συλλέκτες, δόθηκε μια σύντομη εξήγηση για τους όρους Mimeography, Katazome and Kappa.
CGD - Σχέδιο σε Η/Υ.
Η ψηφιακή τεχνολογία έχει σημειώσει ταχεία πρόοδο και υπάρχει μια μεγάλη γκάμα δημιουργικών διαδικασιών μέσω υπολογιστή. Δίνεται μια απλή κατηγοριοποίηση των πρωτότυπων και αναπαραγωγικών διαδικασιών, παρόλο που σε μερικά χρόνια μπορεί να χρειαστεί να την αναθεωρήσουμε. "Το σχέδιο από υπολογιστή" πρέπει να γίνει αντιληπτό ως ένα πρωτότυπο σχέδιο που δημιουργείται από τον καλλιτέχνη με ψηφιακή τεχνολογία. Μπορεί να χρησιμοποιεί στοιχεία (σκαναρισμένα σχέδια, για παράδειγμα) που δεν είναι δημιούργημα του καλλιτέχνη. Παρατηρήθηκε ότι στο συγκεκριμένο πεδίο, η υπογραφή του καλλιτέχνη στο τύπωμα είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την επιβεβαίωση της πρωτοτυπίας του έργου.

Flatbed, διάτρητο, ηλεκτρονική αναπαραγωγή.
Ρ - Φωτογραφική αναπαραγωγή. Δες τη σημείωση κάτω από το Ρ8
Ρ5 - Κολλοτυπία. Ως έχει. Μη συνήθης διαδικασία, αλλά ευρέως χρησιμοποιούμενη από καλλιτέχνες όπως ο Γουίστλερ και ο φον Μπάυρος.
Ρ6 - Φωτολιθογραφία, διαδικασία μεταφοράς λιθογραφίας. Στην αναφορά αυτή περιλαμβάνονται και οι δύο βασικές μορφές λιθογραφίας. Είναι δύσκολο να τις ξεχωρίσει κανείς σε ένα εκτύπωμα.
Ρ7 - Όφσετ. Πολύ κοινή βιομηχανική διαδικασία της οποίας το Duotone είναι μια δίχρωμη παραλλαγή.
Ρ9 - Μεταξοτυπική αναπαραγωγή. Προστέθηκε για να γίνει διάκριση ανάμεσα στην αναπαραγωγική μεταξοτυπία και την πρωτότυπη μεταξοτυπία (S1).
CRD - Αναπαραγωγή Σχεδίου στον Η/Υ.
Το πιο πρόσφατο σύμβολο, CAD, δεν έδωσε απαντήσεις στο θέμα αυτό. Ο Η/Υ χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία σχεδίου ή απλώς για την αναπαραγωγή ενός σκαναρισμένου σχεδίου. Ο Η/Υ μπορεί να αποτελέσει δημιουργικό εργαλείο ισότιμο με ένα κοπίδι, ή και απλό βοήθημα όπως το φωτοτυπικό. "Το σχέδιο που αναπαράχθηκε από τον Η/Υ" είναι ένα σχέδιο του οποίου το αντίγραφο έχει στοιχεία της ψηφιακής τεχνολογίας, ακόμη και αν ο δημιουργός του έχει αλλάξει ως ένα σημείο το πρωτότυπο ή έχει προσθέσει μικρότερης σημασίας πρωτότυποα στοιχεία.
Υ - Φωτοτυπία. Το σύμβολο αυτό προστέθηκε για να ορίσει την φωτοτυπία και την ξηροτυπία, καθώς τα στοιχεία αυτά απαντούνται συχνά σε συλλογές ex-libris και πρέπει να διακρίνονται από άλλα είδη εντύπων.

Άλλα σύμβολα
U - Τεχνική που δεν συμπεριλαμβάνεται στα παραπάνω, και η οποία περιλαμβάνει το Frottage, Chinese Rubbing and Collography. Προστέθηκε ως σύμβολο για να διακρίνει τεχνικές και μεθόδους αναπαραγωγής εικόνων υποδιαίστερων των διαδικασιών εκτύπωσης. Προφανώς, ένας καλλιτέχνης είναι ελεύθερος να δώσει επιπλέον πληροφορίες, πέρα του "U", για το πως γίνεται ένα εκτύπωμα.
---/Νο Αριθμός μετά από τα τεχνικά σύμβολα. Ο αριθμός περασμάτων μέσω της πρέσσας είναι ενδιαφέρον να γνωρίζουμε πόσες πλάκες χρησιμοποίησε ένας καλλιτέχνης για να δημιουργήσει ένα εκτύπωμα, αλλά είνα δύσκολο να το βρει κανείς παρατηρώντας απλώς το τελικό αποτέλσμα, ειδικά αν η μήτρα είναι τέλεια. Ο αριθμός των χρωμάτων είναι επίσης μια ενδιαφέρουσα ένδειξη, αλλά δύσκολο να οριστεί κάποιες φορές. Τέλος, ο αριθμός των φορών που το υπόστρωμα (χαρτί) πέρασε από την πρέσσα θεωρείται πιο ακριβής ένδειξη της πολυπλοκότητας του έργου. Κανονικά, η πληροφορία μπορεί να δοθεί με σιγουριά μόνο από το δημιουργό του εκτυπώματος.
/.mon. Μονοτυπία. Η μονοτυπία, ως ένα μη επαναλαμβανομένο εκτύπωμα, δεν ανήκει στην κατηγορία των τυπωμένων ex-libris. Το ότι είναι μοναδική τη φέρνει πιο κοντά στο σχέδιο ή τη ζωγραφική. Ωστόσο, υπάρχουν παραδείγματα εκτυπωμάτων (οξυγραφίες, ξυλογραφίες) που έχουν τυπωθεί πάνω σε μονοτυπία. Κάθε εκτύπωμα έχει μια πρόσθετη πρωτοτυπία παρόμοια με το χρωμάτισμα με το χέρι.
/ col. Χρωμάτισμα με το χέρι. Αποτελεί ένδειξη παρέμβασης με το χέρι στο εκτύπωμα από τον καλλιτέχνη και δεν αποτελεί μονοτυπία, π.χ. υδατόχρωμα, σκιά με μολύβι, νερομπογιά, κα.

Οι ανωτέρω συντομογραφίες των τεχνικών χαρακτικής αφορούν τα Ex Libris και καθορίστηκαν από την Διεθνή Ομοσπονδία Ερασιτεχνικών Συλλόγων Ex Libris - F.I.S.A.E., το 1958.